Quod si haec vox, hujus hortatu praeceptisque conformata, nonnullis aliquando saluti fuit, a quo id accepimus quo ceteris opitulari et alios servare possemus, huic profecto ipsi, quantum est situm in nobis, et opem et salutem ferre debemus.

6. (a) Give the antecedents of a quo and of quo. (b) What was the charge against Archias? What claim had he to Cicero's services?

1879.

[One passage may be omitted.]

1. Translate (Cic. Cat. II. 1):

Sine dubio perdidimus hominem magnificeque vicimus, cum illum ex occultis insidiis in apertum latrocinium conjecimus. Quod vero non cruentum mucronem, ut voluit, extulit, quod vivis nobis egressus est, quod ei ferrum e manibus extorsimus, quod incolumes cives, quod stantem urbem reliquit, quanto tandem illum maerore esse afflictum et profligatum putatis? Jacet ille nunc prostratusque est et se perculsum atque abjectum esse sentit et retorquet oculos profecto saepe ad hanc urbem, quam e suis faucibus ereptam esse luget: quae quidem mihi laetari videtur, quod tantam pestem evomuerit forasque projecerit.

2. (a) Upon what does quod . . . extulit depend? What is the object of sentit? Why foras and not foris? What is the subject of projecerit? Why is it subjunctive?

(b) Who was Cicero's colleague in the consulship, and how was he affected toward Catiline?

3. Translate (Cic. Imp. Pomp. 20):

Etenim talis est vir, ut nulla res tanta sit ac tam difficilis, quam ille non et consilio regere et integritate tueri et virtute

conficere possit. Sed in hoc ipso ab eo vehementissime dissentio, quod quo minus certa est hominum ac minus diuturna vita, hoc magis res publica, dum per deos immortales licet, frui debet summi viri vita atque virtute.

4. (a) What kind of a genitive is hominum? What distinction in meaning between talis and tantus? What does quod connect? Construction of hoc (line 5), vita (line 6). (b) The object of this oration. Its date.

5. Translate (Cic. Marcell. 7):

Nam quis est omnium tam ignarus rerum, tam rudis in re publica, tam nihil umquam nec de sua nec de communi salute cogitans, qui non intelligat tua salute contineri suam et ex unius tua vita pendere omnium? Equidem de te dies noctesque, ut debeo, cogitans casus dumtaxat humanos et incertos eventus valetudinis et naturae communis fragilitatem extimesco, doleoque, cum res publica immortalis esse debeat, eam in unius mortalis anima consistere.

6. Construction of rerum, unius (line 4), omnium (line 4), dies. Is rudis ever limited by a genitive? Explain the subjunctive intelligat. Upon what does cum. . . debeat depend? Why is the subjunctive required? What difference in meaning between timeo and extimesco?

7. Translate (Cic. Mil. 34) :

Valeant, inquit, valeant cives mei; sint incolumes, sint florentes, sint beati; stet haec urbs praeclara mihique patria carissima, quoquo modo erit merita de me; tranquilla re publica mei cives, quoniam mihi cum illis non licet, sine me ipsi, sed propter me tamen perfruantur; ego cedam atque abibo: si mihi bona re publica frui non licuerit, at carebo mala, et quam primum tetigero bene moratam et liberam civitatem, in ea conquiescam.

8. (a) Where is the form licuerit found? conquiescam? Give the construction of mihi (line 2), re publica (line 6), cives (line 4), mala, quam.

(b) What was Cicero's reason for defending Milo?

1880.

[One passage may be omitted.]

1. Translate (In Cat. III. 8) : —

Itaque illorum responsit tum et ludi per decem dies facti sunt neque res ulla quae ad placandos deos pertineret praetermissa est, idemque jusserunt simulacrum Jovis facere majus et in excelso collocare et contra atque antea fuerat ad orientem convertere; ac se sperare dixerunt, si illud signum, quod videtis, solis ortum et forum curiamque conspiceret, fore ut ea consilia, quae clam essent inita contra salutem urbis atque imperii, illustrarentur, ut a senatu populoque Romano perspici possent.

2. (a) What kind of a genitive is illorum? Explain the ablative responsis. What is the use of et (line 1)? In what case is idem? To what is it here equivalent? Why is videtis not subjunctive?

(b) Indicate the relative positions of the Palatine hill, the Capitoline hill, the Forum and the Campus Martius.

3. Translate (Pro Arch. VIII.) : —

Quis nostrum tam animo agresti ac duro fuit, ut Roscii morte nuper non commoveretur? Qui cum esset senex mortuus, tamen propter excellentem artem ac venustatem videbatur omnino mori non debuisse. Ergo ille corporis motu tantum amorem sibi conciliarat a nobis omnibus: nos animorum incredibiles motus celeritatemque ingeniorum neglegemus?

4. (a) Why not quis nostri? What kind of an ablative is animo? Explain the form conciliarat.

(b) Why does Cicero introduce the the example of Roscius? Tell what you know about Roscius and his relations to Cicero.

5. Translate (De Imp. Pomp. XII.) :—

Sociis ego nostris mare per hos annos clausum fuisse dicam, cum exercitus vestri numquam a Brundisio nisi hieme summa transmiserint? Qui ad vos ab exteris nationibus venirent captos querar, cum legati populi Romani redempti sint? Mercatoribus tutum mare non fuisse dicam, cum duodecim secures in praedonum potestatem pervenerint?

6. (a) Upon what does cum . . . transmiserint depend? The antecedent of qui. The meaning of duodecim secures. What are the contrasted words in each sentence?

(b) Why were the armies obliged to cross over from Brundisium in the winter? Where was Brundisium?

Hoc egit civis Romanus ante te nemo: externi isti mores, usque ad sanguinem incitari odio, aut levium Graecorum aut immanium barbarorum. Nam quid agis aliud? Romae ne sit? Ut domo careat? Ne cum optimis fratribus, ne cum hoc T. Broccho, avunculo, ne cum ejus filio consobrino suo, ne nobiscum vivat? Ne sit in patria? Num est? Num potest magis carere his omnibus quam caret?

8. (a) What does the genitive Graecorum limit? Why hoc (line 5) and not illo? What answer is expected to the question Num est? To whom does ejus refer? To whom suo?

(b) Who brought the accusation against Ligarius? Where and before whom was the case argued? How was it decided?

1881.

[One passage may be omitted.]

1. Translate (In Cat. III. 10): —

In hoc autem uno post hominum memoriam maximo crudelissimoque bello, quale bellum nulla umquam barbaria cum sua gente gessit, quo in bello lex haec fuit a Lentulo, Catilina, Cethego, Cassio constituta, ut omnes, qui salva urbe salvi esse possent, in hostium numero ducerentur, ita me gessi, Quirites, ut salvi omnes conservaremini, et cum hostes vestri tantum civium superfuturum putassent, quantum infinitae caedi restitisset, tantum autem urbis, quantum flamma obire non potuisset, et urbem et cives integros incolumesque servavi.

2. (a) Give the principal verbs of this sentence. Upon what does quantum . . . potuisset depend? What explains the meaning of lex haec? Explain the subjunctives possent, putassent.

(b) Why did Cicero go into exile? How long was this after his consulship?

3. Translate (Pro Marcell. I) :

Diuturni silenti, patres conscripti, quo eram his temporibus usus, non timore aliquo, sed partim dolore, partim verecundia finem hodiernus dies attulit, idemque initium quae vellem quaeque sentirem meo pristino more dicendi: tantam enim mansuetudinem, tam inusitatam inauditamque clementiam, tantum in summa potestate rerum omnium modum, tam denique incredibilem sapientiam ac paene divinam tacitus praeterire nullo modo possum.

4. (a) With what does idem agree? The construction of the antecedent of quae. Why the pluperfect tense in eram usus?

(b) What moved Cicero to deliver this oration? What was the fate of Marcellus?